Harald Noth
 
Kontakt: harald@noth.net  
Harald Noth

Dr Noth Harald isch 1949 uf d Wält kumme un isch z Rothwiil am Kaiserstuehl ufgwagse. 1972, noch em Zivildiänscht, isch er uf Berlin zoge un het im e handwärklige Beruef gschafft. Isch z Berlin u. a. Mitglied vu dr "Alternativen Liste" gsii un Grindungsmitglied vum "Kurdisches Kultur- und Beratungszentrum". Siter anne 86 läbt er mit sinere Familiä im Briisgaü. Dr isch langjährigs, gritischs Mitglied gsii oder ischs alliwiil no u. a. in dr Muettersproch-Gsellschaft, im Heimat- und Geschichtsverein Oberrotweil, in dr Gesellschaft für bedrohte Völker, im BUND, in dr Gwärkschaft ver.di, in dr katholische Kirch. Het allerhand im un ums Alemannisch gmacht - Ihr sähnes, wänner eweng uf däre Heimsitte rumglicke. Eine vu dr letschte "Hailiecher".

Publikatione (Üswahl):

* 1993: Alemannisches Dialekthandbuch vom Kaiserstuhl und seiner Umgebung
* 1997 bis 2016: Mitautor in dr Kolumne Lueginsland vu dr Badische Zittig
* 2000: Mitautor un Mitrüsgäber vu: Rothweil. Aus der Geschichte von Nieder- und Oberrotweil
* Siter 1. 2003: Im Noth Harald si BRIÄF ÜS ALEMANNIÄ - d Heimsitte, wu dr grad druf bisch
* Vu Septämber 2005 bis März 2009: Biiträg as Nutzer Albärt uf dr Alemannische Wikipedia
* Siter 2007: Untersuechunge un Strittschrifte zum ditsche un alemannische Dichter Hermann Burte

* Siter 2017: Blog Lueg ins Land ohne Scheuklappen

Lueginsland – erschienen in der Badischen Zeitung vom 2. Mai 2011

D Amsle

Wär Vogelstimme kännt, het meh Gnuss in dr Natür un im Garte. Ja, sogar im Bett! Aber numme, wänn er d Doppelglasfänschter uf het. Un nit mittle in ere Betongwiäschti wohnt. Drno hert er am Morge scho vor ebs Dag wird s Hüüs-Rotschwänzli, mit sinem ganz eifache kurze Liädli, wu e gratzigs, verdruckts Gnirsche drin vorkunnt; schiints sin des d Südalemanne unter dr Veegel. Des Gratze isch uffellig grad wiä wänn ich „ich“ sag oder e Markgräfler „Chuchichänschterli“.
Scho meh wiä s Rotschwänzli ka dr Buechfink. Dä kunnt scho uf zwelf melodischi Ten – friili alliwiil uf diä zwelf gliche. Des isch e Broblem in dr Vogelwält: Lang nit alli kenne frej singe, si widerhole eifach ändlos, was ene ihrini Artgnosse oder ihri Natüür iigää hän. Zum Biispiil d Spatze. E arg verstritte Volk, un änewäg hocki si alliwiil zämme. Wänn diä am Morge afange zwitschere un schnädere im Wilde Wii an dr Schlofzimmerwand, wirds Zit, ass dr s Fänschter zuemachsch. Wänn drno no d Düüb uf dr Stromleitung afangt mit ihrem ändlose düdüüt-düt, düdüüt-düt, dringt des dur d Doppelfänschter duri; no wirds Zit, ass dr Oropax nimmsch – oder ufstohsch.
Ei Vogel danzt üs dr Reihje, e ganz schwarze, mit eme gäle Schnabel. Wänn dr im Garte schaffsch, hockt dä in dr Nächi, numme zwee, drej Metter Abstand, ohni Angscht un Reschpäkt, un küüm hesch s Ländli fertig grächelet, kunnt er un scharrt un liächt esach wider durrenander. Wiä wänn er luege wott, eb Dü do ebis verstecklet hesch. Un üsgrächnet dä Keib isch dr Bescht vu dr Sänger im Garte; do gits ke Monotonii un ke Noobabble, jedi Amsle singt ebis anders un wägslet ab. Wänn dr z Obe däm drüürige, noodänklige Gsang lüschteresch, kasch sälber ins Dänke kumme.

Fir meh Lueginsland lueg do

  Dischgebätt
(für Familien mit Kindern)

vor dem Essen:
Liäbe Gott, fir unser Brot
Dankschen sage mir.
Sägne diä, wus gschaffe hän,
sich fir uns viil Miähji gänn.

Gang un gib aü däne Lit,
wu uf ihrem Disch hän nyd,
Arbet, Ässe un Verstand
in dr Wält un do im Land.
Ame.

nach dem Essen:
Liäbe Gott, ass unser Disch
voll mit gsundem Ässe isch,
doderfir sorg alliwiil,
zeig is unser Läbensziil.
Ame.
(1999)
  S Vatters Winááchtswunsch

"Gang, Buá, án s Fánschter, luág wár schállt,
wánn s á Vrdrátter isch, mr hán ke Gáld!"

"Á Mann mit Bart isch-s, Vatter, mit-má rootá Dschoobá,
Was will dánn dáá ám heilgá Oobá?"

"Mach auf, mein Junge, stell dich nicht so an,
siehst nicht, ich bin der Weihnachtsmann!"

"Dr Winááchtsmann isch-s, het-er gsáit,
was isch-s, was dáá im Rucksack drááit?
Dr het dr Kofferraadio aa,
un s laüfá Winááchtsliáder draa!"

"E Buá, im Alemannáland
sin Winááchtsmánner unbekannt.
Miir kánna nur dr Nigelaüs,
mr heißt-á aaü dr Santi Glaüs,
un dáá isch doch scho bii-n-is gsii,
dr Rübelz aaü un s Esel-Vih!
Dr Winááchtsmann drgeegá,
dá hán-is broocht d Vrkaüfsstrateegá!"

"Nun mach schon, Junge, schließ mir auf,
ich bring dir viele Gaben rauf!"

"Horch Vatter, was er sáit! Im Sack
isch schiints fir mich á Gschánklipack!"

"Náái, Buá, i glaübs nit! Sáisch dám Held,
mr hán ásach bim Grischtkind bstellt!
Dr soll ámool bim Noochber schállá,
villicht isch dáá á bessri Quállá!
Hit z Oobá noo, wánn s Grischtkind kunnt,
do fiirá mir d Geburtsdaags-Stund
vum Jeesuskind un bringá
nem Liáder, wu mer sálber singá.
Un luág, vum Grischtkind siná Gschánker
sin d Páckli s ringscht - dánk-dr!"

"Häärsch, Winááchtsmann, i soll dr saagá,
dr kaasch dr Sack in s Aütoo draagá,
fahr aani, wu dr háári kunnsch,
vum Vatter isch-s dr Winááchtswunsch!"
(1995)
 
    Káiserstiáler Viicherfasnet
 
Schefli, Lámmili, jetz gehts los
d Bách in Doolá, Gift im Moos.
Hasámuffili, hesch dr Dráck
sálli Matt isch aü scho wág
Ándáwüddili, gang án Bach
in dr Dool hald't d Rattmüs Wach
Mohráhüzerli, Glick hesch gha
Schwiinis vu Amerika
Riddiressili, kunnsch nid wid
Pfüddlá schissá Bulldeck nid
Geisámuddili, luág in Stall
Blunder, Grimbel drin un kalt
Sipnnáhobbili uf em Stei
lehrá hiilá asá glei
Máierkáferli, fliág fliág fliág
vor eb di dr Schinder griágt
Guler Hoferig, s isch dr Zid
d Schmeißmuck stirbt án Pestizid
Katzábissili, weisch mer Rot
Unser Sproch isch aü bal dot
Ándárátscherli, ánáwág
gits villicht no scheni Dág
 
s wod á Kálbili Milch un Máhl
Fischmáhl mácht dr Kuáchá gál
Schárámiisili, d Zid isch do
d Máidli wánn in d Disco go
 
Grabbá im á Schwalbánáscht
Driibel aü ám Osterfáscht
Glickerli, kánnsch Greßáwahn?
d Haüptstroß isch a Aüdobahn
Gluckeri im Ofáloch
hid wirsch dü mit Heizel kocht
Katzárolli uf em Dach
schmeckt wiá s ráigt un dánkt si Sách
Gánzábliámli fir dr Schatz
nagheit uf em Kirchparkplatz
Bluttschnáckhochzid uf dr Matt
d Muáder ziágt bal furt in d Stadt
Ágerscht, gál dr bisch á Siách?
hinicht kunnt dr J.R. z Liácht
Náchtgrább, heschs vrschissá ghá
d Kinder bschaüá Drakula
 
Wüddili, Wüddili, kumm wüdd wüdd
Wiiber, brine eiri Hüt!
Bibbili, Bibbili, kumm b bii
kumm, jetz geht s in d Pfanná ni!

(geschrieben 1985 nach einer Anregung durch das "elsässische Insektenlied" von André Weckmann)

 

 E schene Grueß vum KAISERSTUEHL UN TUNIBÄRG
Ein schöner Gruß vom Kaiserstuhl und Tuniberg
www.noth.net